PAGW IJssel-Vechtdelta
De Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW) heeft als doel het creëren van toekomstbestendige grote wateren waar hoogwaardige natuur goed samengaat met een krachtige economie. Land-iD kreeg de vraag van Staatsbosbeheer om het uitvoeren van de preverkenning te trekken voor een van de projecten in het programma: de IJssel-Vechtdelta.
Delta als schakel
De IJssel-Vechtdelta is een belangrijke ecologische schakel tussen de grote rivieren, IJsselmeer en Waddenzee. Maar ook tussen de grootste laagveenmoerassen van Nederland en de zandgronden van de Veluwe. De IJssel-Vechtdelta vormde oorspronkelijk de overgang van de IJssel, het Zwarte Water en de Vecht naar de Zuiderzee. Hoewel belangrijke abiotische processen uit de ‘oude’ delta zijn verdwenen (zoals de directe invloed van de zee) of in intensiteit afgenomen, vervullen wind, afvoerverschillen van rivieren en beken, en grondwaterstroming nog steeds ecologische sleutelrollen.
Programmatische aanpak
Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland zijn samen verantwoordelijk voor de programmatische aanpak, met de ambitie om natuur en de ecologische waterkwaliteit in de grote wateren te verbeteren. Dit doen ze in opdracht van de ministeries van I&W en LNV. In verschillende projecten werken ze samen met regionale overheden en maatschappelijke organisaties om deze ambitie waar te maken, waaronder het project de IJssel-Vechtdelta. De uitvoering van PAGW vindt plaats tot 2050, via verschillende tranches.
Preverkenning
Land-iD heeft de vraag van Staatsbosbeheer gekregen om het proces van preverkenning voor de IJssel-Vechtdelta te trekken. Dit vanwege onze ervaring met ontwerpen aan complexe wateropgaven en projectleiding in dit domein. Met het uitvoeren van de preverkenning zijn we verantwoordelijk voor het maken van een toekomstperspectief plus een advies over de oplossingsrichtingen die op korte (2030) en op lange termijn (2050) realistisch zijn. De preverkenning moet leiden tot een voorstel voor een vervolgaanpak en projectaanvragen voor de 3de tranche.
Een robuust en veerkrachtig deltasysteem
De IJssel-Vechtdelta kan op termijn (2050) een volwaardig overgangsgebied gaan vormen tussen het rivieren- en merengebied: een gebied met grootschalige leefgebieden die functioneren als brongebied voor duurzame populaties voor het gehele rivieren en merengebied. Een binnendelta met bredere en smallere riviertakken, snellere en minder snelstromende delen, luwteplekken, pioniervegetatie, moerassen, bosvegetaties die door reset van de successiestadia door de tijd veranderen van locatie. De IJssel-Vechtdelta kan ook een rol vervullen als motor van het IJsselmeergebied voor de levering van organische stof.
Vijf systeemingrepen
Met vijf systeemingrepen werken we aan de ambitie voor de IJssel-Vechtdelta.
1. Realiseren grote aaneengesloten arealen waar ecologische processen leidend zijn;
2. Beter benutten van de waterdynamiek;
3. Meer erosie en sediment in het meer- en riviersysteem;
4. Ecologisch functioneren van het rivier- en meersysteem in samenhang met het achterland;
5. Verhogen organisch stofgehalte in het meer- en riviersysteem.
Integrerende gebiedsgerichte vervolgaanpak
Omdat de IJssel-Vechtdelta een complex gebied is met veel verschillende opgaven, ligt een gebiedsgerichte, integrale en adaptieve aanpak voor de hand. De keuzes van vandaag bepalen hoe de delta zich ontwikkelt. Om het gebied leefbaar te houden voor de toekomst, moeten we plannen en belangen verbinden. Door kennis te bundelen en samen te werken over sectoren en bestuurslagen heen vinden we oplossingen die passen bij het gebied én bijdragen aan een veilige, vitale veerkrachtige en aantrekkelijke delta. In samenspraak met de relevante (overheids)organisaties is daarom het Perspectief IJssel-Vechtdelta gestart.
Een Werkend Perspectief
Het perspectief moet inhoudelijke input en richting voor de diverse lopende programma’s, initiatieven en opgaven geven. Dit doen we door gezamenlijk kansrijke integrale oplossingsrichtingen te zoeken die we vertalen naar voorbeelduitwerkingen. Om de oplossingsrichtingen beter te begrijpen kunnen we het hebben over de schaal van nature-based tot techno-based. We zullen hier een keuze moeten maken hoe we ons toekomstige systeem in willen richten. Tegelijkertijd bestaat er een verschil in schaalbaarheid tussen de oplossingen. Sommige oplossingen vragen om vaker toegepast te worden om impact te hebben op het systeem. Daartegenover staan de systeemmaatregelen, die één keer toegepast worden om dezelfde impact te bereiken. We moeten ons bewust zijn van dit verschil in schaalbaarheid, én combinaties zoeken die raakvlakken hebben aan alle opgaven in IJVD.
Een breed en open netwerk
Het perspectief biedt een gedeelde inhoudelijke en inspirerende voedingsbodem voor plannen en besluiten in de IJssel-Vechtdelta. Het maakt de samenhang tussen opgaven zichtbaar, helpt om (sectorale) belangen bespreekbaar te maken en ondersteunt het afstemmen van keuzes. Ook geeft het richting aan initiatieven die nog in ontwikkeling zijn. Het resultaat: een gezamenlijk vertrekpunt dat meegroeit met de kennis en ervaring van alle partijen én met wat het gebied nodig heeft. Een werkend perspectief dat in de praktijk helpt bij het maken van beleid en plannen en het maken van keuzes. We bouwen/activeren een open netwerk van professionals die geloven in de noodzaak van meer integraliteit/samenhang op inhoud en aanpak/sturing, aan wie we tijdens het Deltacongres het eigenaarschap kunnen overdragen.
Meer weten over dit project?
Rob Stuijt
