Het Twentse watersysteem is primair gericht op snelle afvoer en faciliteren van agrarisch grondgebruik. Twente houdt door zijn zandige ondergrond weinig water vast en door een verdichte bodem wordt het grondwater niet goed aangevuld. Dit leidt tot verdroging, de afgelopen decennia vooral in natuurgebieden. De droogtes als gevolg van klimaatverandering maken het probleem urgenter en groter: in de natuur maar nu ook in de landbouw.
Maatschappelijke opgave
De droogte en wateroverlast in Twente leidt tot economische schade, niet alleen in Twente maar ook benedenstrooms tot in Zwolle. De Omgevingsagenda Oost-Nederland (juni 2020) stelt daarom als ambitie voor 2040 ‘een robuust watersysteem’: een watersysteem dat verandering en extremen goed kan opvangen. Voor Twente is de opgave het vergroten van het retentievermogen. Waterschap Vechtstromen pakte deze opgave samen met Twents Waternet op. De vraag is echter hoe dit robuuste watersysteem een plek kan krijgen in Twente, tussen alle andere ruimtevragers.
Vraag aan Land-iD
Het ontwerpend onderzoek dat we uitvoerden voor deze opgave werd mede mogelijk gemaakt door het programma ‘Ruimte voor klimaat en energie’ van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. Dit programma is gericht op kortlopende ontwerpend onderzoekstrajecten ter verkenning en versterking van ruimtelijk beleid. Land-iD kreeg samen met Vechtstromen en Twents Waternet een ontwikkelvoucher toegekend voor ons project Twente op Waterbasis. In het project hebben we onze inhoudelijke kennis en verbeeldingskracht ingezet en maakten we gebruik van een kennisatelier en ontwerpatelier.
Weblink Stimuleringsfonds Creatieve Industrie: https://www.linkedin.com/company/stimuleringsfonds-creatieve-industrie/
Onze aanpak
We gingen op zoek naar op het Twentse landschap toegespitste mogelijkheden voor waterretentie. Met het ontwerpend onderzoek laten we zien hoe hiermee een robuust watersysteem gerealiseerd kan worden zonder éxtra ruimte te vragen. De maatregelen om water vast te houden combineren we tot meervoudige oplossingen voor het landelijk gebied. Het streven naar een robuust watersysteem kan op deze manier inspirerend en verbindend werken in integrale gebiedsontwikkeling. Dat is Twente op Waterbasis.
Publicatie onderzoek
De publicatie van het onderzoek is in een beeldverhaal gebundeld, zodat begrijpelijker is voor mensen die betrokken zijn bij opgaven in het landelijk gebied. Hierdoor kunnen gesprekspartners beter begrijpen hoe het watersysteem in Twente klimaatrobuust kan worden mét combinatiekansen voor het realiseren van oplossingen voor andere opgaven. Zij kunnen vervolgens ook bij anderen over het voetlicht brengen hoe dit als aanjager en verbinder kan dienen voor gewenste bredere veranderingen in het landelijk gebied. Dit kan de haalbaarheid en betaalbaarheid van maatregelen vergroten.
Publicatie online boek ‘Transities’
Op 15 september 2022 kwam het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie met nieuws, de projectresultaten van de Voucherregeling Ruimtelijk Ontwerp zijn gepubliceerd in online bundels. In de algemene bundel ‘Transities’ heeft het project ‘Twente op Waterbasis’ ook een plek gekregen (pagina 50). Daarnaast is in de uitgebreide versie ‘Ruimte voor klimaat en energie #2’ (pagina 20) het project nog verder uitgelicht. Samen met de andere (128!) deelnemende teams laten deze bundels/projecten zien dat ontwerpend onderzoek in co-creatie een interessante manier van werken is!
Weblink transities; https://cms.stimuleringsfonds.nl/storage/media/Transities.pdf
Weblink klimaat & energie; https://cms.stimuleringsfonds.nl/storage/media/resultaten_
ruimtevoorklimaatenenergie_deel2.pdf
Spin-off
Sinds het onderzoek Twente op Waterbasis is afgerond en de resultaten gepubliceerd zijn, heeft ons team diverse presentaties mogen geven over het onderzoek. Begin dit jaar presenteerde Inge Hoekstra het onderzoek Twente Op Waterbasis bij de webinar van Koninklijke Vereniging Stadswerk Nederland. In hun serie “Ronde van Nederland” ging het deze keer over klimaatverandering in de regio Overijssel. Inge vertelde over hoe je een klimaatrobuust watersysteem kan combineren met de andere grote opgaven in het landelijk gebied van Twente.
Wil je de webinar terugkijken? Kijk dan op deze pagina: https://lnkd.in/esT5FxyU
Daarnaast gaat Waterschap Vechtstromen door met het onderzoeken en ontwikkelen van een robuust watersysteem, niet alleen voor Twente, maar voor hun gehele beheergebied. Zie ook project ‘Klimaatbestendig Vechtstromengebied’.
Meer weten over dit project?
Inge Hoekstra
Astrid Stokman
