Gebiedsvisie ZSDZ: Verbindend voorbij de grenzen
In het gebied tussen Zwolle, Staphorst, Dalfsen en Zwartewaterland speelt veel. Bewoners- en belangengroepen vinden het onwenselijk dat iedereen uitsluitend vanuit zijn eigen perspectief naar de ontwikkelingen kijkt. Daarom pleitten zij voor een overkoepelende ruimtelijke gebiedsvisie, waarin de verschillende ruimteclaims in samenhang worden beschouwd. Zo wilden zij vroegtijdig meedenken en invloed uitoefenen. De gebiedsvisie is tot stand gekomen in co-creatie met zes inwonersverenigingen en overheden en dient als bouwsteen voor de toekomstige ruimtelijke ontwikkeling en het beleid in dit unieke gebied.
Co-creatie
Bewoners en overheden hebben de gebiedsvisie samen ontwikkeld onder begeleiding van Land-iD, op basis van gelijkwaardigheid in het proces. Hiervoor zijn gebiedstafels en werkplaatsen georganiseerd. De gebiedstafel bewaakte de aanpak, het proces, de uitkomsten en de betrokkenheid van de achterban. De werkplaatsen waren gericht op interactie en gezamenlijke inhoudelijke uitwerking en bestonden uit 30 vaste deelnemers, waaronder de leden van de gebiedstafel. De deelnemers vertegenwoordigden overheden, belangenorganisaties en inwoners uit het gebied.
De Werkplaatsen
In totaal waren er vijf werkplaatsen. De eerste werkplaats stond in het teken van de ruimtelijke en culturele waarden van het gebied en zijn inwoners. In de tweede werkplaats zijn we aan de slag gegaan met ‘dilemma’s en kansen’ in relatie tot wat er op het gebied afkomt. Hieruit volgde een scherp beeld van de opgave: Het gebied is overvraagd. Ontwikkelingen worden niet in samenhang met elkaar afgewogen, waardoor kwaliteiten van het gebied verloren gaan.
De totstandkoming van de visie
In de laatste drie werkplaatsen werd de visie vormgegeven. Vanuit de identiteit en waarden van het gebied ontstonden constanten: perspectieven, thema’s en ruimtelijke principes die steeds terugkeerden. Deze bouwstenen, ofwel ruimtelijke hoofdkeuzes, vormden de basis voor de afweging van variabele keuzes. Dit gebeurde aan de hand van scenario-denken. Er werd uitgebreid stilgestaan bij welke keuzes elkaar versterken, welke elkaar uitsluiten en waarom. Vanuit een gedeeld beeld van de kern scherpten we onderdelen vervolgens verder aan.
Vijf thema’s
Het maken van echte keuzes voor de toekomst van het gebied is noodzakelijk. Om de koers van het gebied te kunnen bepalen, hebben we ons gericht op de ruimtelijke componenten van ontwikkelingen, aan de hand van vijf thema’s: landschap & recreatie, bedrijventerreinen, energie, landbouw en wonen. Het principe ‘water- en bodem sturend’ speelt een belangrijke rol. Het landschap met zijn water- en bodemsysteem is de basis voor alle andere thema’s. Dilemma’s en kansen zijn zowel binnen de thema’s als tussen de thema’s beetgepakt.
Vier kernpunten
Om verdere afbreuk van de kwaliteit van het gebied te voorkomen is het belangrijk om heldere keuzes te maken. Belangrijk uitgangspunt daarbij is dat ontwikkelingen een bijdrage leveren aan het gebied en dat lasten en lusten evenredig en rechtvaardig worden verdeeld. Het kernpunt ‘Maak keuzes – niet alles kan samengaan’ ligt ten grondslag aan de gebiedsvisie. Van daaruit zetten we in op drie kernpunten:
- Een landschappelijk casco als basis
- Behoud het agrarisch gebied met toekomstperspectief
- Ordenen door middel van clusteren
Verbindend voorbij de grenzen
Tot op het heden is het landschap ondergeschikt geweest aan ontwikkelingen. In de gebiedsvisie draaien we dit om. Het landschappelijk casco dient als basis voor ruimtelijke keuzes. We zetten in op het behoud van het agrarische karakter en gebruik van dit gebied, waarbij de sector invulling kan geven aan verschillende opgaven waar de landbouw voor staat. We ordenen andere functies door te clusteren, en ontwikkelingen aan te sluiten bij bestaande functies. Nieuwe functies sluiten aan bij de schaal en karakter van de omgeving en dragen bij aan de leefbaarheid.
Een eerste stap in de samenwerking
Deze gebiedsvisie is een belangrijke stap in de samenwerking tussen bewoners en overheden, maar het proces stopt hier niet. Er blijven ontwikkelingen op het gebied afkomen. De visie heeft aangetoond dat bewoners waardevolle bijdragen leveren aan samenhangende afwegingen. De gebiedsvisie krijgt pas betekenis wanneer partijen ernaar handelen. Bestuurders hebben aangegeven de waarden en principes mee te nemen in verdere beleidsontwikkeling. Overheden willen grensoverstijgend blijven samenwerken en elkaar actief blijven opzoeken. Zo geven bewoners en overheden samen vorm aan de toekomst van het gebied: verbindend voorbij de grenzen.
Meer weten over dit project?
Jan Bouman
Loes van der Vegt
Rob Stuijt
