In Voorschoten ligt het landgoed Huize Bijdorp. Anderhalve eeuw lang bewoond door zusters van de Congregatie van de H. Catherina van Siena; nu zich voorbereidend op een ander soort toekomst. Om de bijzondere kwaliteiten van het religieuze erfgoed voor de toekomst te bewaren, hielp Land-id de zusters en de inwoners van Voorschoten de mogelijkheden te onderzoeken voor nieuwe gebruiksvormen van deze bijzondere locatie en de waarde van het ensemble te borgen voor de aanstaande ontwikkelingen. Sinds 2019 werkt Land-iD aan het borgen van de natuurlijke en cultuurlijke waarden van de buitenplaats in plannen en ontwerp.
Wens van de Zusters
De zusters van de Congregatie wonen en werken op landgoed Huize Bijdorp, een gemeentelijk monument. Vanwege de hoge leeftijd van de zusters ligt verkoop van het landgoed in het verschiet. Toekomstige functie en gebruik van de gebouwen en het park moeten dan aansluiten bij het gedachtegoed van de Congregatie én voldoende rendabel zijn voor instandhouding van het landgoed. Hierover zijn de zusters het gesprek aangegaan met de inwoners van Voorschoten. De Congregatie vroeg Land-iD het gesprek met omwonenden te ondersteunen met landschappelijk-stedenbouwkundige expertise, in samenwerking met bureau COB-WEB.
Tijdlijn
De eerste vraag van de Congregatie richtte zich op het in beeld brengen van de historische ontwikkeling van het landgoed en de bestaande waarden. Land-id maakte een beeldende tijdlijn van de cultuurhistorische ontwikkeling van het landgoed. Zo kwam de transformatie van het landgoed door de eeuwen heen tot leven. Op basis van de gesprekken met de betrokkenen verkenden we nieuwe functies voor de gebouwen en het park en onderzochten we geschikte locaties voor ontwikkeling van nieuwbouw.
Spelregelkaart
De resultaten van elke bijeenkomst verwerkten wij in nieuwe plankaarten. Wij verzorgden de stedenbouwkundige en landschappelijke modellen op basis waarvan het gesprek met bewoners, zusters en ambtenaren werd gevoerd. De spelregelkaart is ontstaan vanuit dit groeiproces. De spelregelkaart is door de gemeenteraad van Voorschoten vastgesteld en is de basis voor verdere planvorming en transformatie van het landgoed. De spelregelkaart wordt ook gebruikt voor overleg met bijvoorbeeld de Erfgoedtafel Landgoederen van de provincie Zuid-Holland en geïnteresseerde kopers.
Cultuurhistorische waardestelling tuin
Het terrein van Huize Bijdorp heeft een middeleeuwse oorsprong en is verder onderdeel van onder andere de landgoederenzone in Zuid-Holland. Met een cultuurhistorische waardestelling maakten we een verdiepingsslag om zo de tijdslagen en ontwikkeling van het landgoed goed te kunnen duiden en beoordelen. In de waardestelling worden onder andere aanbevelingen gegeven voor verwijderen van elementen van indifferente waarde, omdat dit kan helpen om elementen met een hoge of positieve waarde beter tot hun recht te laten komen.
Beeldkwaliteitplan
In het beeldkwaliteitplan voor Huize Bijdorp beschreven we voor zowel de gemeente Voorschoten als toekomstige ontwikkelaars spelregels en richtlijnen voor de toekomstige ontwikkelingen op en van de buitenplaats . Het is een inspirerend, uitdagend en kaderstellend document, dat als bijlage bij het bestemmingsplan is opgenomen. Het beeldkwaliteitplan illustreert de belangrijkste principes die van belang zijn voor het landgoed als geheel, onder andere hoe omgegaan wordt met tuinelementen en welke beeldkwaliteit de materialen in de buitenruimte moeten hebben.
Schetsontwerp
Vervolgens zijn we gaan ontwerpen aan de concrete inrichting van de buitenplaats. Onder gedeeld opdrachtgeverschap van de congregatie van de H. Catherina van Siena en ontwikkelaar CityBeats is toegewerkt naar vaststelling van het schetsontwerp. Als Land-iD zijn wij verantwoordelijk voor het samenbrengen van diverse belangen in een gedragen, integraal ontwerp voor de buitenruimte. Het behoud- en de ontwikkeling van de cultuurhistorische waarden versus het toekomstig gebruik en haalbaarheid vormde de grootste uitdaging in het ontwerpproces. Met diverse doorsneden maakten we inzichtelijk hoe de bebouwing aansluiting vindt op de openbare ruimte en groenstructuur.
Herstel- en beheerplan hakhoutwallen
De hakhoutwallen vormen de historische randen van de buitenplaats en zijn één van de oudste relicten op de buitenplaats. Door onder andere natuurlijk verloop, uitval en achterstallig onderhoud ging het oorspronkelijke karakter van de houtwallen deels verloren. Land-iD werkte in een herstel- en beheerplan voor de hakhoutwallen de beheerrichtlijnen uit voor een duurzame instandhouding in de toekomst. In november 2023 startte de beheerder van de buitenplaats met de herstelwerkzaamheden en de verwachting is dat eind 2024 de nieuwe beheercyclus kan starten.
Bewonersavond
Tijdens de inloopavond werd het schetsontwerp gepresenteerd aan de Voorschotenaren. Op de buitenplaats zijn bebouwing en buitenruimte innig met elkaar verweven. De ontwerpen voor beide werden daarom als integraal plan aan het publiek getoond. Land-iD, van Egmond architecten en ontwikkelaar CityBeats waren deze avond aanwezig om de plannen toe te lichten aan de vele geïnteresseerden. Na de plenaire presentatie konden er bij de diverse themapanelen vragen gesteld- en suggesties worden gedaan. De overwegend positieve reacties bieden een uitstekende voedingsbodem voor de verdere uitwerking richting het voorlopig ontwerp!
Meer weten over dit project?
Barbara van Dijk
Inge Hoekstra
