Nederland staat de komende jaren vele (ruimtelijke) opgaven te wachten. Met de aanstaande Omgevingswet krijgen alle inwoners van Nederland, als zij dit willen, nadrukkelijker een stem in de aanpak van deze opgaven. Maar wat betekent de Omgevingswet precies voor deze participatieprocessen, en dan in het bijzonder in het geval van erfgoed? Hoe past dit binnen de ambities van het Verdrag van Faro? Welke acties zijn nodig om burgers, initiatiefnemers en overheden als gelijkwaardige participanten om tafel te krijgen?
Verdrag van Faro
Ten tijde van de uitvoering van dit project had Nederland heeft het voornemen om het Verdrag van Faro te ratificeren. Op 10 januari 2024 heeft Nederland het verdrag definitief ondertekend. In dit Europese verdrag wordt de maatschappelijke en verbindende waarde van erfgoed benadrukt, in het bijzonder het belang van deelname door de samenleving. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) onderzoekt daarom hoe burgerinitiatieven en participatie het best kunnen worden gestimuleerd en gefaciliteerd. Ook in de Omgevingswet wordt het belang van participatie benadrukt en krijgt het een nog grotere rol in de toekomst.
Verbinden van Faro met de Omgevingswet
De Omgevingswet gaat een cruciale rol spelen in onze ruimtelijke opgaven. Het is daarom belangrijk om participatie, in dit geval omtrent cultureel erfgoed, volwaardig mee te nemen in de werking en uitvoering van de Omgevingswet. Vanwege de centrale rol voor participatie in beide, biedt de inwerkingtreding van de Omgevingswet mogelijkheden om uitwerking te geven aan het Verdrag van Faro. In de Uitvoeringsagenda Faro, wordt middels het strategische thema ‘dynamische leefomgeving’ een brug geslagen tussen de twee.
Vraag aan Land-iD
Als input voor deze Uitvoeringsagenda is door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed aan Land-iD gevraagd twee werksessies te begeleiden. Tijdens deze werksessies is een brede groep deelnemers uit de wereld van erfgoed, ruimtelijke ordening en aanverwante domeinen gevraagd mee te denken over de invulling van deze Uitvoeringsagenda voor het strategische thema ‘dynamische leefomgeving’. Een enthousiaste groep vertegenwoordigers vanuit onder andere bewonersverenigingen, overheden, projectontwikkelaars en onderwijs deelde tijdens de interactieve werksessies ervaringen en dromen over erfgoedparticipatie.
Onze aanpak
Tijdens de eerste werksessie blikten we terug en keken we vooruit. We vroegen de groep naar opgedane ervaringen met participatieprocessen omtrent erfgoed, goede en slechte voorbeelden, verbeterpunten en kansen. Daarnaast bevroegen we de deelnemers naar hun dromen en definieerden we enkele speerpunten die kunnen bijdragen aan het realiseren ervan. Tijdens de tweede sessie praatten we door over deze speerpunten. Hoe kunnen we invulling geven aan deze speerpunten? We concretiseerden het doel, de opgaves, benodigde acties en wie deze acties zouden kunnen oppakken.
Resultaat
Het resultaat van de twee werksessies bestaat uit een zestal bouwstenen geënt op het verbeteren en verdiepen van participatieprocessen omtrent erfgoed. Ieder speerpunt is met de deelnemers concreet gemaakt door doel, opgave, actie en actor te definiëren.
Doordat de speerpunten zo concreet zijn, vormden ze directe, bruikbare input voor de Uitvoeringsagenda Faro en kunnen ze (lokale) overheden helpen om participatieprocessen vorm te geven. Op basis van de uitwerking van de speerpunten worden enkele aanbevelingen gedaan om de uitvoering van de speerpunten bereikbaar te maken en overheden te ondersteunen.
Het volledige verslag van de werksessies en de uitwerking van de speerpunten is hier te vinden. De bijdrage van de deelnemers tijdens de werksessies was onmisbaar in de totstandkoming van deze speerpunten. Dank aan alle betrokkenen!
Meer weten over dit project?
Loes van der Vegt
